Zespół policystycznych jajników - PCOS - leczenie i objawy

Jakie są najczęstsze objawy policystycznych jajników?

Dokładne przyczyny choroby policystycznych jajników nie są w pełni poznane. Ryzyko zachorowania wzrasta, gdy w rodzinie występowały przypadki PCOS. Schorzenie zwykle objawia się obecnością licznych pęcherzyków (przynajmniej 12 o średnicy 2-9 mm) i/lub zwiększoną objętością jajników. Miesiączki często są nieregularne lub w ogóle nie występują. Jednym ze skutków choroby jajników policystycznych są zaburzenia owulacji. Niektóre pacjentki skarżą się też na następujące dolegliwości:

trądzik (niekiedy pojawia się łojotok),

hirsutyzm (nadmierne owłosienie) na twarzy, plecach, brodawkach sutkowych i w pachwinach – często wynika z podwyższonego poziomu androgenów, czyli męskich hormonów płciowych,

nadciśnienie tętnicze,

łysienie typu męskiego „zakola”,

obniżony tembr głosu,

ból w miednicy,

nieuzasadnione tycie, zwłaszcza w okolicach talii.

Zespół policystycznych jajników – diagnoza

Szacuje się, że PCOS dotyczy 4-12% kobiet w wieku rozrodczym. Aby zdiagnozować schorzenie, pacjentka musi spełniać przynajmniej dwa z trzech kryteriów:

brak lub rzadkie występowanie owulacji,

obecność policystycznych jajników (przynajmniej 12 pęcherzyków) i/lub ich objętość przekracza 10 cm3,

kliniczny i/lub biochemiczny hiperandrogenizm. W pierwszym przypadku stwierdza się następujące objawy: hirsutyzm, łojotok, trądzik, przetłuszczanie włosów, łysienie typu męskiego, obniżenie głosu. O hiperandrogenizmie biochemicznym mówimy wtedy, gdy stężenie przynajmniej jednego androgenu jest podwyższone. Zaliczamy do nich wolny testosteron (FT), androstendion (ADD), całkowity testeron (TT) i siarczan dehydroepiandrosteronu (DHEAS).

Zanim specjalista stwierdzi policystyczny jajnik, powinien wykluczyć nadczynność tarczycy, hiperprolaktynemię i zespół Cushinga.

Na czym polega leczenie choroby policystycznych jajników?

Leczenie PCOS zależy przede wszystkim od wieku pacjentki i tego, czy zamierza starać się o dziecko, czy też nie. W pierwszej kolejności należy wprowadzić zdrowe nawyki żywieniowe. Dieta powinna zawierać produkty o niskim indeksie glikemicznym. Nie da się całkowicie wyleczyć policystycznych jajników, można jedynie złagodzić objawy.

Specjalista może wdrożyć farmakoterapię, obejmującą doustne tabletki antykoncepcyjne i metforminę, obniżająca poziom glukozy we krwi. Aby wywołać owulację, ginekolog zazwyczaj zaleci stosowanie cytrynianu klomifenu lub gonadotropin.

Nieleczone policystyczne jajniki zwiększają ryzyko niepłodności, ponadto mogą prowadzić do obturacyjnego bezdechu sennego, cukrzycy typu 2, miażdżycy, zawału serca i raka endometrium. To oznacza, że pacjentka powinna znajdować się pod opieką ginekologa i endokrynologa, nawet wtedy, gdy nie planuje potomstwa.

Zespół policystycznych jajników a ciąża

PCOS może prowadzić do nieregularnych miesiączek, a nawet ich problemów. Schorzenie przyczynia się również do problemów z owulacją. To sprawia, że pacjentki mają trudności z zajściem w ciążę. Należy jednak zaznaczyć, że zespół policystycznych jajników nie przekreśla szans na zostanie mamą. Ważne jest, żeby kobieta znalazła się pod opieką dobrego specjalisty.

Jeśli pacjentka stara się o dziecko, w pierwszej kolejności zazwyczaj podaje się jej klomifen. Wspiera on produkcję gonadotropin na drodze sprzężenia zwrotnego, dzięki czemu stymuluje owulację. Czas terapii i sposób dawkowania zależy od reaktywności jajników. Jeśli nie przynosi ona spodziewanych efektów, można rozważyć iniekcje gonadotropinami. W niektórych przypadkach wskazane jest połączenie stymulacji owulacji z inseminacją domaciczną. Można również rozważyć metodę zapłodnienia in vitro (IVF).

Badania pokazują, że zespół policystycznych jajników zwiększa ryzyko poronienia i cukrzycy ciążowej. W przypadku pojawienia się torbieli specjalista powinien regularnie sprawdzać jej wielkość.