Zapalenie przydatków i zapalenie jajników
Zapalenie przydatków, nazywane obecnie zapaleniem narządów miednicy mniejszej (ang. pelvic inflammatory disease – PID), jest schorzeniem górnych dróg rodnych. Choroba może obejmować macicę, jajowody, jajniki i otrzewną maciczną. Nieleczone zapalenie przydatków nierzadko prowadzi do powikłań – niepłodności, ciąży pozamacicznej czy ropnia jajowodowo-jajnikowego. Dlatego w przypadku PID ważne jest wczesne rozpoznanie i rozpoczęcie leczenia. Dowiedz się więcej.
Co to jest zapalenie przydatków (zapalenie narządów miednicy mniejszej)?
Zapalenie przydatków jest chorobą żeńskich narządów płciowych: jajników, jajowodów, macicy i otrzewnej macicznej. Jest to schorzenie dość często występujące u młodych, aktywnych seksualnie kobiet. Za PID odpowiadają najczęściej bakterie wywołujące choroby przenoszone drogą płciową, które przedostają się z pochwy do górnych dróg rodnych.
Charakterystycznymi objawami tej choroby są bóle w podbrzuszu lub w krzyżu oraz bolesność okolicy przydatków występująca podczas współżycia. Czasami pojawiają się również dreszcze i gorączka. Objawy najczęściej nasilają się w okresie przed miesiączką. Nieleczone PID nierzadko prowadzi do poważnych konsekwencji. Wczesna diagnoza i terapia mogą potencjalnie zapobiec powikłaniom.
Czy zapalenie narządów miednicy mniejszej jest częstą chorobą?
Specjaliści szacują, że zapalenie przydatków dotyka rocznie około 1,5% kobiet. Są to jednak tylko rozpoznane przez lekarzy przypadki. Biorąc pod uwagę wiele kobiet, które nie zostały zdiagnozowane, rzeczywisty odsetek chorujących może być większy.
Eksperci podkreślają jednak, że zapalenie przydatków jest obecnie rozpoznawane w Polsce zdecydowanie rzadziej niż kilkadziesiąt lat temu. W przeszłości w klinikach ginekologicznych wydzielano specjalne „oddziały septyczne”, które zajmowały się leczeniem tej choroby. Zmniejszenie zapadalności na PID na przestrzeni lat jest wynikiem podniesienia świadomości o konsekwencjach ryzykownych zachowań seksualnych, większej dbałości o higienę intymną oraz powszechnego dostępu do środków ułatwiających utrzymanie czystości.
Jakie są przyczyny zapalenia jajników i zapalenia przydatków?
W 85% przypadków choroba jest spowodowana przez bakterie przenoszone drogą płciową. Do najczęstszych patogenów sprawczych należą:
- rzeżączka (Neisseria gonorrhoeae);
- chlamydia (Chlamydia trachomatis);
- bakterie beztlenowe.
Coraz więcej danych wskazuje również jako przyczynę nietypową, pozbawioną ściany komórkowej, bakterię Mycoplasma genitalium. Do zapalenia jajników i pozostałych narządów miednicy mniejszej dochodzi zwykle po przedostaniu się do górnych dróg rodnych bakterii z dolnego odcinka układu rozrodczego (pochwy, sromu lub części pochwowej szyjki macicy).
Co sprzyja zapaleniu przydatków?
Istnieje wiele uwarunkowań zwiększających ryzyko zapalenia przydatków.
Należą do nich czynniki, takie jak m.in.:
- duża liczba partnerów seksualnych oraz ich częste zmiany;
- posiadanie nowego partnera (od niedawna);
- niestosowanie prezerwatyw podczas stosunków płciowych;
- wcześniejsze przebycie choroby przenoszonej drogą płciową przez kobietę lub jej partnera.
Zapaleniom jajników i pozostałych przydatków sprzyja poszerzenie ujścia i kanału szyjki macicy, spowodowane np. miesiączką, zapłodnieniem in vitro, porodem czy poronieniem. Pośrednią przyczyną może być także założenie wewnątrzmacicznej wkładki antykoncepcyjnej, jak również zabiegi w obrębie macicy (histeroskopia lub histerosalpingografia).
Jakie są objawy zapalenia jajników i zapalenia przydatków?
Zapalenie przydatków objawia się na wiele sposobów. Niekiedy chorobę można przejść bezobjawowo. Do dolegliwości sugerujących stan zapalny należy ból przydatków, który nasila się po ucisku. Niekiedy towarzyszy mu gorączka. Pacjentki z objawami zapalenia jajników oraz pozostałych przydatków odczuwają silną dyspareunię, czyli nawracający i uporczywy ból narządów płciowych, który pojawia się podczas stosunku. Kolejnym niepokojącym sygnałem są upławy o nieprzyjemnym zapachu i nienaturalnej barwie, a także krwawienia z dróg rodnych niezwiązane z menstruacją (np. po stosunku) oraz nadmiernie obfite miesiączki.
W razie wystąpienia któregoś z tych objawów, aktywne seksualnie kobiety, narażone na opisane powyżej czynniki ryzyka, powinny niezwłocznie udać się do lekarza w celu rozpoznania choroby.
Jakie są skutki nieleczonego zapalenia przydatków i zapalenia jajników?
Nieleczone lub zaniedbane zapalenie przydatków może skutkować groźnymi dla zdrowia powikłaniami. Zaliczamy do nich przewlekły ból miednicy, ropnie oraz zrosty jajników i jajowodów czy zapalenie otrzewnej. Powikłania te mogą następnie prowadzić do niepłodności, a także zwiększają ryzyko rozwoju ciąży pozamacicznej.
Lekarze podkreślają, że ryzyko niepłodności wzrasta w przypadku nawracającego zapalenia przydatków. Według statystyk medycznych, przy jednym epizodzie ryzyko wynosi 10-12%, przy dwóch – 20-30%, a przy trzech lub więcej nawet do 60%. Ciąża pozamaciczna, która zwykle wynika z uszkodzenia jajowodów, może wystąpić u 15-60% kobiet.
U pacjentek, które przeszły zapalenie przydatków statystycznie częściej pojawia się rak jajnika oraz endometrioza. Ze względu na ryzyko ciężkich powikłań, ważne jest szybkie zdiagnozowanie choroby oraz rozpoczęcie zaleconej przez lekarza terapii.
Co robić w przypadku podejrzenia zapalenia przydatków?
Po pojawieniu się niepokojących objawów, sugerujących wystąpienie zapalenia jajnika lub innych narządów miednicy mniejszej, należy jak najszybciej udać się na wizytę lekarską – najlepiej do ginekologa lub lekarza medycyny rodzinnej. W przypadku przepisania antybiotykoterapii, ważne jest jej stosowanie zgodnie z zaleceniami lekarza. Pozwoli to zwalczyć stan zapalny oraz uniknąć powikłań. Zdarza się, że przy podejrzeniu ostrego przypadku zapalenia przydatków lub braku poprawy podczas leczenia domowego, lekarz może skierować pacjentkę do szpitala.
Z czym można pomylić zapalenie przydatków?
Rozpoznanie zapalenia przydatków bywa trudne, ponieważ czasami chorobie nie towarzyszą wyraźne objawy. Grozi to opóźnieniem diagnozy i terapii, a tym samym zwiększa ryzyko wystąpienia późniejszych powikłań.
Zgłoszenie objawów również nie zawsze przesądza o zdiagnozowaniu zapalenia przydatków, ponieważ podobne symptomy są charakterystyczne dla wielu innych chorób, m.in. dla zapalenia wyrostka robaczkowego, jelit, pęcherzyka żółciowego lub otrzewnej.
Podobne objawy mogą oznaczać także chorobę układu moczowego, nowotwór, endometriozę, ciążę pozamaciczną czy zmiany zapalne i zwyrodnieniowe w dolnym odcinku kręgosłupa. W celu wykluczenia innych przyczyn lekarze zazwyczaj zlecają dodatkowe badania, np. stężenie hormonu ciążowego we krwi, badanie ogólne moczu czy szczegółowe badania obrazowe.
W jaki sposób lekarz rozpoznaje zapalenie przydatków?
Wstępne rozpoznanie zapalenia przydatków rozpoczyna się od wywiadu lekarza z pacjentką, w którym analizowane są zaobserwowane objawy oraz ewentualne czynniki ryzyka. Kolejną podstawą do zdiagnozowania zapalenia przydatków jest stwierdzenie nieprawidłowej wydzieliny podczas wziernikowania pochwy w badaniu ginekologicznym. Lekarz bada również bolesność lub drażliwość podbrzusza i szyjki macicy. W rozpoznaniu choroby mogą okazać się pomocne laboratoryjne badania krwi (morfologia, CRP, OB). Najczęściej podczas badania pobiera się wydzielinę z dróg rodnych na posiewy bakteryjne.
W rozpoznaniu choroby mogą okazać się pomocne laboratoryjne badania krwi (morfologia, CRP, OB). Najczęściej podczas badania pobiera się wydzielinę z dróg rodnych na posiewy bakteryjne. W nielicznych przypadkach konieczne jest wykonanie laparoskopii zwiadowczej celem wykluczenia lub leczenia ostrego stanu.
Na czym polega leczenie zapalenia przydatków i zapalenia jajnika?
Po zdiagnozowaniu stanu zapalnego przydatków zazwyczaj konieczna jest kuracja antybiotykami. W większości przypadków o umiarkowanym i łagodnym przebiegu, zapalenie można leczyć w warunkach domowych. Lekarze zazwyczaj przepisują antybiotyki charakteryzujące się szerokim spektrum działania przeciwbakteryjnego.
Należą do nich preparaty zawierające substancje, takie jak np.:
- doksycyklina;
- metronidazol;
- azytromycyna;
- ofloksacyna.
Zazwyczaj stosuje się kilka antybiotyków jednocześnie, a całe leczenie trwa około dwóch tygodni. Przy przyjmowaniu antybiotyków należy pamiętać o równoczesnym stosowaniu probiotyków, które ochraniają przewód pokarmowy podczas terapii. Dodatkowo lekarz może zalecić stosowanie preparatów przeciwzapalnych i przeciwbólowych.
W razie ciężkiego przebiegu choroby oraz braku reakcji na domowe leczenie antybiotykami doustnymi, pacjentka z zapaleniem przydatków może trafić do szpitala, gdzie antybiotyki będą jej podawane drogą dożylną. Niektóre ciężkie stadia choroby mogą również wymagać leczenia zabiegowego.
Szybka diagnoza i rozpoczęcie terapii według wskazań lekarza znacząco zwiększa szansę na powodzenie leczenia oraz minimalizuje ryzyko powikłań. Warto również wykonać badania potwierdzające występowanie chorób przenoszonych drogą płciową. Zalecane są także testy wykrywające rzeżączkę i chlamydiozę u partnerów, z którymi chora na zapalenie przydatków współżyła podczas ostatnich 6 miesięcy. Kobiety, u których posiewy z dróg rodnych wyszły dodatnie, powinny powtórzyć to badanie po pół roku.
Przez cały czas leczenia konieczne jest unikanie stosunków płciowych bez zabezpieczenia. Ponadto po zakończeniu terapii i ustąpieniu objawów pacjentka powinna się zgłaszać na regularne wizyty kontrolne u ginekologa, ponieważ zapalenie przydatków może nawracać.
Jak zapobiegać zapaleniu przydatków i zapaleniu jajnika?
Ryzyko zapalenia jajników oraz innych narządów miednicy mniejszej można znacznie ograniczyć dzięki unikaniu ryzykownych zachowań seksualnych. Do podstawowych zasad należy ograniczenie liczby partnerów seksualnych, stosowanie prezerwatyw podczas stosunków płciowych, a także wypytanie partnera o przeszłość seksualną oraz ewentualne choroby przenoszone drogą płciową.
Zalecane są również regularne kontrole u ginekologa, zwłaszcza po zabiegach w obrębie narządów miednicy mniejszej czy po porodzie. Kluczowe jest także dbanie o higienę intymną. Należy unikać irygacji, która może skutkować naruszeniem naturalnej flory bakteryjnej pochwy.
Masz problemy zdrowotne? Zgłoś się po skierowanie na badania:
- Konsultacja odpłatna z Internistą TUTAJ
