Kichanie – dlaczego kichamy?
Kichanie, mimowolny odruch organizmu polegający na gwałtownym wyrzucie powietrza przez nos i usta, znany jest dobrze każdemu z nas. Wszystkim nam zdarza się kichać w trakcie przeziębienia, od patrzenia na słońce, a czasami także zupełnie, wydawać by się mogło, bez powodu. Dlaczego tak się dzieje? Dobre pytanie! Przyjrzyjmy się bliżej temu dziwnemu zjawisku fizjologicznemu i dowiedzmy się, dlaczego kichamy.
Skąd się bierze kichanie?
Kichanie to naturalna reakcja obronna organizmu, którą wywołują drażniące błonę śluzową czynniki zewnętrzne lub wewnętrzne. W odpowiedzi na nie nerw trójdzielny przesyła z receptorów w jamie nosowej do ośrodków w mózgu regulujących oddychanie informację o potrzebie usunięcia przyczyny podrażnienia i w efekcie zainicjowany zostaje odruch kichania. Dzięki niemu drogi oddechowe są szybko i skutecznie oczyszczane, co pozwala je chronić przed potencjalnie szkodliwymi, hamującymi swobodny przepływ powietrza obcymi cząsteczkami. To dlatego kichamy w kontakcie z różnego rodzaju alergenami, pyłkami kurzu, pikantnymi przyprawami czy ostrymi zapachami.
Stąd też bierze się kichanie podczas przeziębienia. Po prostu organizm stara się pozbyć zanieczyszczeń, które mogłyby mu utrudniać oddychanie. A dlaczego kichamy od patrzenia na słońce? Przecież światło słoneczne nie dociera do dróg oddechowych i nie może ich w żaden sposób blokować. W tym przypadku, jak się okazuje, za odruch kichania nie odpowiada nerw trójdzielny, ale nerw wzrokowy. To on w reakcji na ostre światło wysyła do mózgu informację o ekspozycji na bodziec drażniący i inicjuje odruch gwałtownego wyrzutu powietrza przez nos i usta. Ten dziwny fenomen nosi nazwę ACHOO (Autosomal dominant Compelling Helio-Ophthalmic Outburst syndrome) i występuje u około 1/4 populacji. A skoro o wzroku mowa, pewnie zastanawiasz się, czy jest możliwe kichanie z otwartymi oczami. Teoretycznie tak, ale odradzamy próby przeprowadzania takich eksperymentów. Bezwarunkowe zamykanie oczu w trakcie kichania, podobnie jak samo kichanie, jest naturalnym odruchem obronnym organizmu, lepiej więc nie stawiać mu oporu.
Kiedy kichanie powinno niepokoić?
Samooczyszczanie się dróg oddechowych poprzez kichanie jest ważne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, takie odruchy nie powinny więc martwić, nawet wtedy, gdy pojawiają się bez wyraźnego powodu. Błonę śluzową łatwo podrażniają różne bodźce, choćby tak niepozorne jak zmiana temperatury czy wilgotności powietrza, nie ma w tym nic atypowego i tak też nie należy tego traktować. To, co zdecydowanie powinno niepokoić, to częste kichanie, zwłaszcza gdy towarzyszą mu inne objawy, na przykład zaczerwienienie oczu, łzawienie, kaszel, katar, gorączka albo ból głowy.
Takie symptomy wskazują na alergię, rozwijającą się infekcję i inne stany chorobowe, które wymagają interwencji medycznej, dlatego warto skonsultować je z lekarzem w przychodni rodzinnej lub poradni laryngologicznej. Szybka diagnoza i odpowiednie leczenie pozwoli nie tylko uwolnić od uporczywego kichania, ale też zapobiec dalszemu rozwojowi choroby i ewentualnym jej powikłaniom.
Jak powstrzymać kichanie?
Kichanie bywa kłopotliwe, zwłaszcza w miejscach publicznych i sytuacjach formalnych, ponieważ zasady savoir-vivre’u mówią wyraźnie, że takich rzeczy nie przystoi robić w towarzystwie. Dlatego wiele osób zastanawia się, jak powstrzymać kichanie. Jest na to kilka sposobów, można na przykład mocno zadrzeć palcem czubek nosa albo uciskać jego skrzydełka zatykając nozdrza, lepiej jednak tego nie robić. Kichanie każdorazowo generuje powietrze pod ciśnieniem, które potrzebuje znaleźć ujście, inaczej może doprowadzić do mikrourazów pęcherzyków płucnych, pęknięcia naczyń krwionośnych, uszkodzenia błony bębenkowej i innych obrażeń wewnętrznych.
Zamiast pytać, jak powstrzymać kichanie, powinniśmy więc raczej zapytać: jak kichać dobrze? Pamiętajmy, że w trakcie nagłego wyrzutu powietrza z nosa i jamy ustnej nasz organizm opuszczają również drobinki śliny będące potencjalnym nośnikiem chorobotwórczych patogenów. Aby uniknąć ich rozprzestrzeniania, należy kichać w chusteczkę, a jeśli nie mamy jej pod ręką – w zgięcie łokcia.
Czy wiesz, że…
Z kichaniem wiąże się wiele mitów i przesądów. Kiedyś uważano, że ta zupełnie naturalna i z pozoru błaha czynność fizjologiczna pozwala pozbyć się z ciała choroby, oczyścić duszę z negatywnej energii albo nawet wygnać diabła i odstraszyć złe duchy. Dziś już w takie rzeczy nie wierzymy, ale niektóre z dawnych zabobonów dotyczących kichania przetrwały w naszej kulturze do czasów obecnych i wciąż są kultywowane jako fascynująca część folkloru.
To dlatego kichający czasami poza życzeniami zdrowia słyszą także, że ktoś ciepło o nich myśli albo że czeka ich zastrzyk gotówki. Tego rodzaju przesądy znane są każdej kulturze, jednak różnią się w zależności od kraju, a niekiedy również regionu. Dla niektórych kichanie to dobra, dla innych – zła wróżba. Wiele zależy też od liczby kichnięć. Najbardziej złowróżbne jest częste i wielokrotne kichanie, zwiastuje bowiem… wizytę u lekarza.
Dodatkowe informacje:
- Konsultacja odpłatna z Internistą jeżeli masz objawy przeziębienia TUTAJ
- Strona Ministerstwa Zdrowia: Dla Zdrowia Polaków
