Gangrena – czym jest? Przyczyny, objawy i leczenie

sie 19, 2024 | Gastrologia

Gangrena często rozpoczyna się od niepozornego urazu, który w wyniku niedokrwienia lub zakażenia, przekształca się w dramatyczną walkę o zdrowie, a czasem nawet życie. Może dotyczyć pacjentów zmagających się z cukrzycą, miażdżycą, czy odmrożeniami. Przyjrzyjmy się bliżej temu, jak wygląda proces martwicy i jakie metody leczenia proponuje współczesna medycyna!

Czym jest gangrena?

Gangrena, zwana także zgorzelą, oznacza martwicę tkanek, do której dochodzi w wyniku niedokrwienia i/lub infekcji. Może dotyczyć skóry, mięśni, a nawet narządów wewnętrznych, zagrażając życiu pacjenta. Wyróżniamy następujące rodzaj gangren:

Sucha – często występuje w przebiegu cukrzycy lub miażdżycy. Charakteryzuje się zasinieniem i wysuszeniem tkanek.
Wilgotna – powstaje w wyniku zakażenia bakteryjnego, które prowadzi do rozpadu tkanek. Schorzenie ma agresywny przebieg.
Gazowa – wywoływana przez bakterie beztlenowe. Objawia się obrzękiem, bólem, wydzielaniem gazów. Może gwałtownie się rozwijać.
Wewnętrzna – dotyczy jelit, woreczka żółciowego, czy płuc. Zazwyczaj spowodowana jest zatorami.

Do najczęstszych przyczyn gangreny zaliczamy:

zaburzenia krążenia, spowodowane miażdżycą, cukrzycą, zakrzepicą żylną lub zapaleniem naczyń,
infekcje, zwłaszcza wywołane przez bakterie beztlenowe, takie jak Clostridium perfringens,
oparzenia, odmrożenia lub poważne rany,
obniżoną odporność.

Jakie są objawy gangreny?

Charakterystycznym objawem gangreny jest odbarwienie tkanek. Mogą stać się czarne, czerwone lub zielonkawe. Towarzyszy im obrzęk, ból, gorączka, nudności i osłabienie. Wśród typowych objawów gangreny wymienia się także nieprzyjemny zapach.

Gangrena – diagnostyka

Szybkie rozpoznanie gangreny pozwala wdrożyć skuteczne leczenie i zmniejszyć ryzyko powikłań, takich sepsa i amputacja. Lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad, podczas którego próbuje ustalić zaistnienie czynników ryzyka. Następnie wykonuje badanie fizykalne, zwracając uwagę na wygląd tkanek (kolor, obrzęk, suchość, twardość), nieprzyjemny zapach (w przypadku gangreny gazowej lub mokrej) i oznaki infekcji, takie jak gorączka i tachykardia. Specjalista zleci również badania:

laboratoryjne (morfologia krwi, CRP, OB, glukoza, posiew bakteriologiczny),
obrazowe (RTG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, arteriografia, USG Dopplera).

W niektórych przypadkach konieczna jest biopsja, w czasie której pobiera się fragment tkanki w celu oceny histopatologicznej. Dzięki temu można ocenić obecność patogenów i stopień martwicy. Specjalista stara się ustalić, czy ma do czynienia z objawami gangreny, czy owrzodzeniami cukrzycowymi, nowotworem, ropowicą lub schorzeniami autoimmunologicznymi.

Zgorzel a ABI

Zgorzel często spowodowana jest niedokrwieniem, w związku z tym należy ocenić funkcjonowanie układu naczyniowego. W tym celu stosuje się Ankle-Brachial Index (ABI), czyli wskaźnik kostkowo-ramienny. Polega na porównaniu ciśnienia krwi mierzonego na kostce do tego na ramieniu. Wartości powyżej 1 a do 1,4 wskazują na prawidłowy przepływ w tętnicach obwodowych. Wynik przekraczający 1,4 sugeruje zwapnienie tętnic i zmniejszoną podatność naczyń. ABI 0,91-0,99 mogą świadczyć o początkowych zmianach, 0,41-0,90 informują o chorobie tętnic obwodowych, a <0,4 sygnalizują ciężkie niedokrwienie, objawiające się bólem w spoczynku, owrzodzeniami lub martwicą tkanek.

Na czym polega leczenie gangreny?

Gangrena wymaga natychmiastowego leczenia, zazwyczaj w postaci antybiotykoterapii. Często stosuje się medykamenty szerokospektralne, takie jak penicylina, czy metronidazol. Niekiedy lekarz decyduje o usunięciu martwych tkanek lub amputacji. W wielu przypadkach wskazana jest tlenoterapia hiperbaryczna, polegająca na poddawaniu pacjenta działaniu tlenu w podwyższonym stężeniu. W ten sposób można zahamować wzrost patogenów, poprawić dotlenienie tkanek i przyspieszyć proces gojenia.

Dokładne oczyszczanie i zabezpieczanie ran zmniejsza ryzyko zakażeń bakteriami gnilnymi. W przypadku cukrzycy lub miażdżycy należy regularnie monitorować stan skóry. Jeśli istnieje ryzyko zakażenia tężcem, rozważmy szczepienia ochronne.