Czym jest zatorowość płucna? – Objawy i leczenie

Nagła duszność, ostry ból w klatce piersiowej, kaszel, osłabienie i przyspieszona praca serca mogą pojawić się niespodziewanie. Szybka diagnostyka oparta na badania laboratoryjnych i obrazowych jest kluczowa, aby wdrożyć natychmiastową terapię przeciwzakrzepową i zmniejszyć ryzyko powikłań. W poniższym artykule przybliżamy mechanizmy powstawania zatorowości płucnej, metody diagnostyczne i strategię leczenia!

Zapaść płucna – czym jest?

Mianem zapaści płucnej określamy stan zmniejszonego napowietrzenia płuca, co często skutkuje ciężką niewydolnością oddechową. Wśród najczęstszych przyczyn należy wymienić:

• Odmę opłucnową – nagromadzone powietrze w jamie płucnej uciska płuco, co prowadzi do jego częściowego lub całkowitego zapadnięcia,
• Niedodmę – niepełne rozprężenie pęcherzyków płucnych, najczęściej spowodowane uciskiem zewnętrznym lub zatkanymi oskrzelami (np. przez guz lub śluz), 
• Płynem w jamie opłucnej.

Zakrzepy, które mogą prowadzić do zatoru płucnego, powstają głównie w żyłach głębokich kończyn dolnych lub miednicy. Po oderwaniu przemieszczają się przez żyłę główną dolną do prawej komory i prawego przedsionka serca. Następnie materiał zatorowy przedostaje się do tętnicy płucnej i jej rozgałęzień.

Zatorowość płucna – jakie są najczęstsze przyczyny?

Schorzenie jest bardzo niebezpieczne, ponieważ zakrzepy mogą się oderwać i przemieścić do naczyń płucnych. Do głównych czynników ryzyka zaliczamy:

• długotrwałe unieruchomienie (np. podczas pobytu w szpitalu, czy podróży),
• urazy,
• operacje (zwłaszcza ortopedyczne),
• choroby nowotworowe zaburzające krzepliwość krwi,
• doustne środki antykoncepcyjne,
• otyłość,
• palenie tytoniu,
• uwarunkowania genetyczne.

Zaburzona równowaga między czynnikami pro- i antykoagulacyjnymi zwiększa ryzyko wystąpienia zatorowości płucnej. Badania pokazują, że pacjenci z niewydolnością krążenia i cukrzycą znajdują się w grupie ryzyka. Długotrwały stan zapalny, towarzyszący chorobie autoimmunologicznej, czy infekcji, nasila proces koagulacji.

Jakie są pierwsze objawy zatoru?

Pierwsze dolegliwości często występują nagle i szybko się nasilają. Chorzy zazwyczaj doświadczają ostrej duszności, niezwiązanej z wysiłkiem. Ponadto skarżą się na ból w klatce piersiowej, zwykle nasilający się podczas kaszlu lub głębokiego oddychania. Pacjenci odczuwają również uczucie niepokoju i osłabienie. Może im towarzyszyć tachykardia (przyspieszone bicie serca), krwioplucie, zawroty głowy, zimne poty i omdlenia. Jeśli pojawią się objawy, wskazujące na zator płucny, powinniśmy się jak najszybciej skonsultować z lekarzem. Dotyczy to przede wszystkim osób, znajdujących się w grupie ryzyka – po operacji, długotrwale unieruchomionych, czy z zakrzepicą żył głębokich. Zator płuc stanowi stan zagrażający życiu.

Zator płuc – diagnostyka

W pierwszej kolejności lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad i badanie fizykalne. Może również zastosować skalę Geneva lub kryteria Wells’a, aby ocenić prawdopodobieństwo wystąpienia zatoru. Następnie zleca oznaczenie poziomu D-dimeru, ponieważ podwyższony wynik wskazuje na aktywność procesów zakrzepowych. Należy go jednak interpretować w kontekście całokształtu obrazu klinicznego, ze względu na niską specyficzność.

Tomografia komputerowa z kontrastem pozostaje złotym standardem w diagnostyce zatoru tętnicy płucnej, ponieważ pozwala na bezpośrednią wizualizację naczyń płucnych i wykrycie ewentualnego zakrzepu. Niekiedy wykonuje się alternatywnie scyntygrafię wentylacyjno-perfuzyjną, która umożliwia ocenę dopasowania przepływu krwi do wentylacji w płucach. Oprócz tego lekarz często kieruje pacjenta na EKG i USG Dopplera. 

Jak wygląda leczenie zatoru płucnego?

Szybko wprowadzona terapia przeciwzakrzepowa przywraca prawidłowy przepływ krwi w płucach i stabilizuje stan pacjenta. Na początku stosuje się niskocząsteczkową lub niefrakcjonowaną heparynę, która zapobiega powikłaniom. Z biegiem czasu można ją zastąpić doustnymi koagulantami (NOAC) lub warfaryną. Pacjent przyjmuje je przez kilka miesięcy, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu objawów. Jeśli chory znajduje się w stanie krytycznym, rozważa się leczenie trombolityczne.  Polega ono na rozpuszczeniu zakrzepu przy pomocy odpowiednich leków, takich jak alteplaza.

Wczesna diagnoza i szybkie wdrożenie leczenia są kluczowe dla poprawy rokowania.

Dodatkowe informacje:

• Konsultacja odpłatna z Internistą jeżeli masz objawy przeziębienia TUTAJ
• Strona Ministerstwa Zdrowia: Dla Zdrowia Polaków