Bóle głowy
Bóle głowy w skroniach to powszechna dolegliwość, która może mieć różne przyczyny. Choć sporadyczne bóle (nie częściej niż raz w miesiącu) nie są zazwyczaj powodem do obaw, ich częstsze występowanie (kilka lub kilkanaście razy w miesiącu) powinno skłonić do dalszej diagnostyki i podjęcia kroków zaradczych.
Jakie mogą być przyczyny bólu głowy?
Bóle głowy w skroniach dzielimy na dwa rodzaje: pierwotne i wtórne.Pierwotne bóle głowy występują samoistnie i nie mają określonej przyczyny. Nie obserwuje się przy nich zmian strukturalnych mózgu ani innych patologii wewnątrzczaszkowych.Wtórne bóle głowy są objawem innych schorzeń. Mogą być spowodowane na przykład nadciśnieniem tętniczym, niedokrwieniem mózgu, zapaleniem ucha, urazami głowy i szyi.Podział ten pomaga w diagnostyce i leczeniu bólu głowy. Bóle pierwotne zazwyczaj wymagają leczenia objawowego, natomiast bóle wtórne wymagają leczenia schorzenia podstawowego.
Wtórny ból skroni pojawia się zwykle wraz z innymi niepokojącymi symptomami, jego źródło jest też często wyraźnie widoczne w badaniach obrazowych, co znacznie ułatwia postawienie właściwej diagnozy i opracowanie skutecznego planu leczenia. Bóle pierwotne są trudniejsze w rozpoznaniu i leczeniu, ponieważ występują niezależnie – w ich przypadku diagnoza i terapia opierają się wyłącznie na analizie tego jednego objawu i subiektywnych odczuć pacjenta względem jego umiejscowienia i nasilenia. Na szczęście ich cechy charakterystyczne są na tyle specyficzne, że lekarze różnicują je więc bez większego kłopotu. Do najczęściej występujących przypadłości tego typu należą: migrena, napięciowy ból głowy i klasterowy ból głowy.
Migrena
Migrena to jednostronny, pulsujący ból głowy w skroniach o charakterze napadowym, tj. pojawiający się nagle i niespodziewanie, powtarzający się zwykle w nieregularnych odstępach czasu i trwający od kilku godzin do kilku dni. Pacjenci różnie go opisują, niektórzy mówią o pulsującym bólu głowy po prawej stronie, inni wskazują na pulsujący ból głowy w skroni lewej, ale wszyscy zgodnie podkreślają, że są to dolegliwości o bardzo dużym nasileniu, utrudniające nierzadko normalne funkcjonowanie. Czasami ból jest tak silny, że wywołuje mdłości i zawroty głowy, a także nadwrażliwość na bodźce, zwłaszcza światło, dźwięki i zapachy. W skrajnych przypadkach może pojawiać się również aura, czyli zaburzenia widzenia (błyski przed oczami), mowy (trudności w artykulacji) i czucia (drętwienie twarzy i kończyn). W takich sytuacjach chory, jeśli może, zaszywa się w odizolowanym, cichym i ciemnym miejscu, gdzie nie oddziałują na niego drażniące bodźce – to przynosi mu częściową ulgę. Migreny nie dotyczą tylko jednej płci, jednak na nawracający, pulsujący ból głowy w skroni prawie trzykrotnie częściej skarżą się kobiety. Choć przyczyna tych dolegliwości nie jest znana, wiadomo jakie czynniki ryzyka sprzyjają jej występowaniu. Zaliczamy do nich między innymi: silny stres, niedobór i nadmiar snu, wahania hormonalne związane z miesiączką, ciążą i menopauzą, gwałtowne zmiany ciśnienia atmosferycznego oraz duże ilości alkoholu i kofeiny.
Napięciowe bóle głowy
Napięciowy ból głowy charakteryzuje ucisk w skroniach, będący wynikiem długotrwałego napięcia mięśni – stąd też jego nazwa. Powodem tych napięć mogą być zarówno czynniki fizjologiczne, jak i psychologiczne, najczęściej zalicza się do nich: nadmierny stres, przemęczenie, problemy emocjonalne, brak snu, niedobory pokarmowe, odwodnienie organizmu, stosowanie używek oraz niedobór aktywności fizycznej. W przeciwieństwie do migreny napięciowy ból głowy nie jest skoncentrowany w jednym miejscu, nie dotyka tylko lewej lub prawej skroni, ale obydwu, a czasami obejmuje nawet całą głowę.
Jego nasilenie też jest inne – ucisk w skroniach zwykle odczuwa się mniej intensywnie, choć z czasem poziom bólu może rosnąć i przejść z łagodnego lub umiarkowanego do tak silnego, że aż powodującego światłowstręt. Podobnie rzecz się ma z częstotliwością jego występowania – początkowo dolegliwości zawsze pojawiają się epizodycznie, potem jednak mogą przejść w postać przewlekłą i doskwierać codziennie albo prawie codziennie. Napięciowy ból głowy jest najczęściej występującym bólem głowy, dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiet, a najbardziej narażone na niego są osoby pomiędzy 25. a 35. rokiem życia.
Klastrowe bóle głowy
Klasterowy ból głowy, znany również jako zespół Hortona, to bardzo silny, przeszywający i rozdzierający ból o charakterze napadowym. Najczęściej pojawia się w nocy i obejmuje swoim zasięgiem głównie okolice skroni i oczodołów. Czasami promieniuje do szczęki, tyłu głowy i szyi, przy czym zwykle występuje jednostronnie. Niektórzy pacjenci narzekają na ból lewej skroni, inni – na ból prawej skroni. Zawsze są to jednak ekstremalnie intensywne dolegliwości bólowe, które trwają od 15 minut do 3 godzin i nawracają z wysoką częstotliwością.
Przerwy między napadami bólu utrzymują się z reguły przez nie więcej niż dwa dni, choć w rzadkich przypadkach okresy uśpienia objawów mogą się z czasem wydłużać nawet do kilku lat, by potem powrócić w kolejnych cyklach (tzw. klastrach). Klasterowy ból głowy dotyka przede wszystkim mężczyzn, zwłaszcza w średnim wieku, palących papierosy i pijących alkohol, a także cierpiących na zaburzenia snu. U kobiet dodatkowym czynnikiem ryzyka są zmiany hormonalne – ich wpływ jest zauważalny szczególnie w okresie menstruacyjnym. Choć źródło tego rodzaju bólów głowy nie zostało do końca poznane, podejrzewa się, że pojawiają się one w wyniku nagłego wzrostu stężenia histaminy we krwi, którą nie każdy z nas toleruje w dużych ilościach.
Jak wygląda diagnostyka bólu głowy?
Diagnostyka bólu głowy opiera się w dużej mierze na wywiadzie przeprowadzanym z pacjentem. W jego trakcie lekarz szczegółowo wypytuje o specyfikę dolegliwości: czy chodzi o ból lewej skroni, czy może ból prawej skroni, jak często występuje, jak długo trwa, w jakich okolicznościach się pojawia i czy towarzyszą mu inne objawy, a jeśli tak, to jakie i o jakim nasileniu – wszystkie te informacje mogą pomóc uzyskać pełny obraz problemu. Gdy jednak podane przez chorego informacje nie wystarczą, kolejnym krokiem są badania laboratoryjne (np. morfologia krwi z rozmazem lub Odczyn Biernackiego) i obrazowe (np. rezonans magnetyczny albo tomografia komputerowa), które pozwalają zweryfikować obecność stanów zapalnych, infekcji, krwiaków, guzów i innych patologicznych zmian w organizmie, szczególnie w obrębie mózgu. W ten sposób wykrywa się lub wyklucza odchylenia od normy mogące leżeć u źródła problemu i na tej podstawie stwierdza, czy ból głowy w skroniach jest wtórny, czy pierwotny. Od tego zależy późniejsze leczenie i jego skuteczność.
Jak pozbyć się bólu głowy w skroniach?
Ból skroni to niejednorodne zjawisko o dużej złożoności, dlatego jego leczenie jest bardzo zróżnicowane. W zależności od tego, z jakim rodzajem przypadłości mamy do czynienia, lekarz może zdecydować o wdrożeniu farmakoterapii, fizjoterapii lub psychoterapii albo nawet skierować pacjenta na zabieg chirurgiczny. W przypadku bólów wtórnych leczenie skupia się przede wszystkim na eliminacji źródła problemu, czyli schorzenia będącego jego bezpośrednią przyczyną, oraz łagodzeniu odczuwanych w związku z nim dolegliwości za pomocą środków przeciwbólowych. Pierwotne bóle głowy wymagają nieco innego podejścia, ukierunkowanego wyłącznie na leczenie objawowe.
Z większością migren świetnie sobie radzą niesteroidowe leki przeciwzapalne, zawierające takie substancje aktywne jak ibuprofen czy kwas acetylosalicylowy, oraz leki z grupy tryptanów i opioidów. Niektóre migreny okazują się jednak oporne na ich działanie, wtedy trzeba sięgnąć po cięższy oręż: steroidy, a gdy i to nie przynosi efektu, pozostaje leczenie operacyjne, polegające na chirurgicznym zmniejszeniu nacisku na nerwy czaszkowe. Napięciowe bóle głowy również leczy się za pomocą niesteroidowych leków przeciwzapalnych, ale łączy się je dodatkowo z antydepresantami i preparatami miorelaksacyjnymi, a także terapią poznawczo-behawioralną i fizjoterapią – taka kombinacja przynosi w ich wypadku najlepsze efekty. Klasterowe bóle głowy natomiast najlepiej zwalczać za pomocą aplikowanego podskórnie sumatryptanu lub inhalacji czystym tlenem, ponieważ typowe leki przeciwbólowe działają zbyt wolno i zbyt słabo, by sobie z nimi poradzić. Alternatywą jest zabieg chirurgiczny, polegający na blokadzie aktywności nerwu trójdzielnego.
Nie bagatelizuj bólu głowy!
Bóle głowy są powszechną przypadłością, która rzadko pociąga za sobą groźne konsekwencje, ale żeby mieć pewność, że nie kryje się za nimi poważniejszy problem, warto skonsultować je z lekarzem pierwszego kontaktu lub neurologiem. Postawiona przez specjalistę diagnoza pozwoli nie tylko zidentyfikować przyczyny nawracającego bólu i przekonać się, że nie jest on zwiastunem żadnej zagrażającej życiu choroby, ale też wdrożyć odpowiednią terapię i z jej pomocą złagodzić uciążliwe dolegliwości, a w rezultacie – odzyskać komfort życia.
Masz problemy zdrowotne? Zgłoś się po skierowanie na badania:
- Konsultacja odpłatna z Internistą TUTAJ
- Strona Ministerstwa Zdrowia: Dla Zdrowia Polaków
