Antybiogram – badanie bakterii na oporność na antybiotyki

Postępująca oporność na antybiotyki sprawia, że skuteczne leczenie infekcji bakteryjnej stanowi nie lada wyzwanie. Często dochodzi także do nawrotów, dlatego tak ważne jest ustalenie patogenów i ich wrażliwości na medykamenty. Antybiogram to kluczowe narzędzie diagnostyczne, pozwalające lekarzowi podjąć trafne decyzje. Dzięki temu umożliwia pacjentowi szybszy powrót do zdrowia. Sprawdź, jak się go wykonuje!

Antybiogram a badanie krwi

Antybiogram odgrywa kluczową rolę w diagnostyce zakażeń bakteryjnych, pozwala bowiem określić wrażliwość drobnoustrojów na działanie antybiotyków. Dzięki temu zapobiega stosowaniu nieskutecznych leków lub sprzyjających rozwojowi oporności. Materiał do badania zwykle pochodzi z krwi, moczu lub plwociny. W niektórych przypadkach pobiera się wymaz z gardła lub próbkę płynu mózgowo-rdzeniowego. Materiał umieszcza się na specjalnych pożywkach hodowlanych, sprzyjających rozwojowi mikroorganizmów. Po wyizolowaniu bakterii poddaje się je działaniu różnych antybiotyków. W ten sposób można określić, które medykamenty zwalczają patogeny. Czas oczekiwania na wyniki wynosi kilka dni. Wykonuje się go w przypadku podejrzenia infekcji bakteryjnej, szczególnie o ciężkim przebiegu.

Proces hodowli zazwyczaj trwa 24-48 godzin. Niektóre bakterie rozwijają się wolniej, co wydłuża badanie. Następnie na pożywki aplikuje się krążki nasycone różnymi antybiotykami. Inkubacja przebiega w temperaturze 35-37°C, po 16-24 godzinach sprawdza się, które antybiotyki zahamowały wzrost drobnoustrojów. 

Z kolei badanie krwi znajduje zastosowanie w przypadku ogólnoustrojowych stanów zapalnych. W tym celu pobiera się krew z żyły, zwykle w zgięciu łokciowym, rzadziej z opuszka palca, stopy, lub grzbietu dłoni. Wyniki zazwyczaj otrzymuje się w tym samym dniu.

Antybiogram – interpretacja wyników

Czas oczekiwania na wyniki wynosi 2-7 dni, w zależności od rodzaju materiału i drobnoustrojów. Warto jednak uzbroić się w cierpliwość, ponieważ antybiogram pozwala dobrać skuteczną terapię. Najczęściej stosowane są następujące oznaczenia:

• S (sensitive) – wrażliwe, bakterie są podatne na działanie danego antybiotyku, który można stosować w standardowych dawkach,
• I (intermediate) – średnio wrażliwe, lek może być skuteczny pod warunkiem, że zastosujemy większą dawkę lub aplikujemy go bezpośrednio w miejsce zakażenia
• R (resistance) – zastosowanie antybiotyku nie przyniesie korzyści.

Podczas analizy wyników należy wziąć pod uwagę objawy. Nie wszystkie bakterie wymagają leczenia, chodzi tutaj głównie o mikroorganizmy zasiedlające drogi oddechowe lub skórę.

Antybiotyk a badanie krwi

Przed wprowadzeniem antybiotykoterapii lekarz może zlecić następujące badania laboratoryjne:

• CRP (białko C-reaktywne) – marker stanu zapalnego, nie pozwala jednak odróżnić infekcji wirusowej od bakteryjnej,
• prokalcytonina (PCT) – podwyższony poziom sugeruje zakażenie bakteryjne,
• morfologia krwi – zwiększona liczba leukocytów i niedojrzałych granulocytów wskazuje na infekcję bakteryjną,
• posiew krwi – wykonuje się go w ciężkich przypadkach, takich jak sepsa. W ten sposób można określić rodzaj bakterii i dobrać odpowiedni antybiotyk.

Po wprowadzeniu skutecznej antybiotykoterapii poziom PCT i CRP najczęściej spada w ciągu 48-72 godzin. Podobną tendencję obserwuje się w przypadku białych krwinek. Utrzymujący się poziom leukocytów sygnalizują nieskuteczne leczenie lub wystąpienie powikłań. 

Specjaliści podkreślają, że niektóre antybiotyki zaburzają wyniki badań. Przyjmowanie penicyliny w dużych dawkach może przyczynić się do rozwoju niedokrwistości, neutropenii, zaburzeń krzepnięcia, nefropatii, czy śródmiąższowego zapalenia nerek. Stosowanie chloramfenikolu może skutkować leukopenią, natomiast sulfonamidy lub beta-laktamy nierzadko prowadzą do obniżenia poziomu płytek krwi.

Antybiogram moczu – o czym warto pamiętać?

Wspomniane badanie pozwala ocenić wrażliwość patogenów wyhodowanych z próbki moczu na różne antybiotyki. Znajduje zastosowanie przede wszystkim w nawracających lub trudnych do wyleczenia infekcji dróg moczowych. Aby badanie było wiarygodne, należy się do niego przygotować. Przyda nam się jałowy pojemnik, do którego oddamy mocz ze środkowego strumienia. Zanim jednak to zrobimy, dokładnie umyjmy okolice intymne. Próbkę należy dostarczyć do laboratorium w ciągu 2 godzin. Z wyników możemy odczytać, na jakie antybiotyki są wrażliwe dane bakterie.

Dodatkowe informacje:

• Konsultacja odpłatna z Internistą jeżeli masz objawy przeziębienia TUTAJ
• Strona Ministerstwa Zdrowia: Dla Zdrowia Polaków