Szkarlatyna – czym jest? Przyczyny, objawy i leczenie

Czym jest szkarlatyna?

Szkarlatyna, znana również jako płonica, to choroba zakaźna wywoływana przez bakterie paciorkowca z grupy A, głównie Streptococcus pyogenes. Najczęściej dotyka dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, ale może wystąpić również u dorosłych. Charakterystycznym objawem płonicy jest drobnoplamista wysypka, która pojawia się na skórze. Szkarlatyna była niegdyś bardzo poważną chorobą, ale dzięki postępom w medycynie, jej leczenie jest teraz znacznie bardziej skuteczne.

Jakie są objawy szkarlatyny?

Objawy płonicy to przede wszystkim wysoka gorączka, ból gardła oraz, wspomniana już, intensywna wysypka, która zwykle zaczyna się na klatce piersiowej i brzuchu, a następnie rozprzestrzenia się na resztę ciała. Skóra w miejscach wysypki może być szorstka w dotyku, przypominając papier ścierny. Dodatkowo, twarz może stać się zaczerwieniona, z wyraźnym bladością wokół ust, co nazywane jest „trójkątem Fiłatowa”. Język osoby chorej może stać się intensywnie czerwony i przypominać truskawkę – jest to tzw. język malinowy. Inne objawy szkarlatyny to ból brzucha, wymioty i ogólne osłabienie.

Jakie są przyczyny szkarlatyny?

Do zakażenia płonicą najczęściej dochodzi drogą kropelkową, gdy chory kaszle lub kicha, co powoduje rozprzestrzenianie się bakterii w powietrzu. Możliwa jest również transmisja poprzez kontakt bezpośredni z osobą chorą lub zanieczyszczonymi przedmiotami. Często występuje w miejscach o dużym zagęszczeniu ludzi, takich jak szkoły czy przedszkola, co sprzyja szybszemu rozprzestrzenianiu się drobnoustrojów. Dodatkowym czynnikiem ryzyka są osłabienie układu odpornościowego i wcześniejsze infekcje górnych dróg oddechowych, które mogą ułatwiać rozwój szkarlatyny.

Szkarlatyna w ciąży

Płonica może stanowić potencjalne zagrożenie dla ciąży, choć jest to rzadkie. Zakażenie paciorkowcami z grupy A jest ogólnie bardziej niebezpieczne dla ciężarnych kobiet z powodu osłabienia ich układu odpornościowego. W przeszłości, przed wprowadzeniem antybiotyków, szkarlatyna w ciąży mogła prowadzić do powikłań zdrowotnych zarówno dla matki, jak i dla płodu, takich jak gorączka reumatyczna czy problemy z sercem. Obecnie jednak, dzięki szybkiemu leczeniu antybiotykami, ryzyko poważnych komplikacji znacznie spadło.

Co ważne, obecnie nie istnieje komercyjnie dostępna szczepionka na szkarlatynę. Z tego względu duże znaczenie odgrywa wczesna diagnoza i leczenie zakażeń paciorkowcami, a także przestrzeganie zasad higieny i unikanie kontaktu z osobami chorymi. Istotne jest również, aby osoby z otoczenia ciężarnej były świadome objawów choroby i odpowiednio zarządzały swoim zdrowiem w razie infekcji.

Leczenie szkarlatyny

Szkarlatyna, choć dziś jest znacznie rzadsza niż w przeszłości, nadal wymaga odpowiedniego leczenia, aby zapobiec powikłaniom. Bardzo ważnym elementem terapii jest stosowanie antybiotyków, najczęściej penicyliny lub jej odpowiedników u osób z alergią na ten lek. Antybiotyki pomagają w zwalczeniu bakterii paciorkowca grupy A, a także skracają czas trwania choroby i zmniejszają ryzyko powikłań takich jak gorączka reumatyczna.

Oprócz antybiotykoterapii istotne jest również utrzymanie odpowiedniego nawodnienia organizmu, szczególnie jeśli występuje gorączka, i odpoczynek, co wspiera naturalny proces zdrowienia. W przypadku bólu gardła i wysokiej temperatury można stosować leki przeciwgorączkowe i środki przeciwbólowe dostępne bez recepty, takie jak paracetamol czy ibuprofen.

Szkarlatyna jest chorobą, która, mimo że stała się mniej powszechna dzięki nowoczesnym metodom leczenia, wciąż wymaga szybkiej interwencji medycznej, aby uniknąć możliwych powikłań. Duże znaczenie mają tu antybiotyki, które skutecznie zwalczają zakażenie paciorkowcami. Pamiętajmy, że w przypadku zaobserwowania u siebie lub bliskich objawów takich jak wysoka gorączka, ból gardła czy charakterystyczna wysypka, niezbędne jest skonsultowanie się z lekarzem, który wdroży odpowiednią terapię.