Szczawiany wapnia w moczu

Kryształy wapnia – najczęstsze przyczyny

Hiperkalciuria, czyli nadmiar wapnia w moczu, może wynikać z pierwotnej nadczynności przytarczyc, celiakii lub nadmiernego spożycia wapnia, bądź witaminy D. Choroba Leśniowskiego-Crohna lub resekcja jelit również przyczyniają się do nadmiernej absorpcji szczawianów. Niedobór cytrynianu i magnezu sprzyjają powstawaniu kryształów wapnia.

Szczawiany wapnia a kamica moczowa

Objawy kamicy moczowej różnią się w zależności od wielkości i lokalizacji złogów. Pacjenci zazwyczaj skarżą się na silny ból w okolicy lędźwiowej, promieniujący do pachwiny. Mogą mu towarzyszyć nudności, wymioty, gorączka, dreszcze i częstomocz. Szczawiany wapnia są jednymi z najczęstszych składników kamieni moczowych, badania pokazują, że odpowiadają one aż za 70-80% przypadków schorzenia.

Niedostateczne nawodnienie skutkuje zagęszczeniem moczu, co prowadzi do wytrącania się kryształów. Ich obecność uszkadza ściany dróg moczowych, co przyczynia się do krwiomoczu. Diagnostyka opiera się na:

wywiadzie lekarskim,

badaniach laboratoryjnych (analiza moczu, kreatynina, mocznik),

badaniach obrazowych (USG jamy brzusznej i RTG układu moczowego).

Wydalone kamienie poddaje się badaniom, dzięki czemu można ustalić przyczynę ich powstania. Leczenie polega na stosowaniu leków przeciwbólowych i rozkurczowych, a także cytrynianu wapnia. Pacjenta często kieruje się na ESWL, czyli litotrypsję falami uderzeniowymi. To nieinwazyjna metoda leczenia, polegająca na rozbijaniu kamieni w drogach moczowych lub nerkach przy pomocy fluoroskopii, bądź ultrasonografii. Fale uderzeniowe rozbijają kamienie na mniejsze fragmenty, które zostają wydalone z moczem. Zabieg trwa 30-60 minut. Znajduje zastosowanie w przypadku małych i średni kamieni. Po 1-2 tygodniach konieczna jest kontrola, podczas której ocenia się stopień wydalenia złogów.

Niekiedy wykonuje się ureteroskopię, podczas której wprowadza się endoskop (cienką, giętką rurę) do układu moczowego przez cewkę moczową. W ten można ocenić stan nerek lub moczowodu. Pacjent powinien być na czczo. Procedurę wykonuje się w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym. Po zabiegu zazwyczaj zakłada się stent DJ (cewnik moczowodowy), umożliwiający odpływ moczu. W ten sposób minimalizuje się ryzyko powikłań. Pacjent najczęściej wraca do domu tego samego dnia.

Aby wykryć kryształy szczawianu wapnia, w pierwszej kolejności wykonuje się badanie ogólne moczu. W razie potrzeby lekarz zleca dobową zbiórkę moczu, pozwalającą określić ilość wydalanego wapnia, fosforu, magnezu, potasu, kwasu szczawiowego i innych związków. Wskazane jest także oznaczenie poziomu kreatyniny, cytrynianów i mocznika. Diagnostyka opiera się również na USG nerek, umożliwiającym wykrycie złogów nierozpuszczalnych substancji chemicznych, czyli kamieni nerkowych. W razie potrzeby przeprowadza się tomografię komputerową.

Kryształki szczawianu wapnia – na czym polega leczenie?

Przede wszystkim należy ograniczyć spożycie produktów bogatych w szczawiany, a jednocześnie zwiększyć spożycie wapnia. Dodatkowo powinniśmy pić przynajmniej 2,5-3 l wody dziennie, aby rozcieńczyć mocz. Farmakoterapia obejmuje stosowanie suplementów z cytrynianem magnezu i tiazydowych leków moczopędnych. Jeśli obecność szczawianu wapniowego jest związana z zaburzeniami metabolicznymi, wdrażamy leczenie przyczynowe. Dzięki temu zmniejszamy ryzyko nawrotu dolegliwości.

Szczawian wapniowy w moczu – profilaktyka

Osoby z grupy ryzyka powinny regularnie wykonywać badanie moczu. Należy również wzbogacić dietę w owoce cytrusowe, zawierające dużą ilość cytrynianów. Wspomniane związki naturalnie wiążą wapń, dzięki czemu zapobiegają tworzeniu się nierozpuszczalnych soli. Z umiarem spożywajmy preparaty z witaminą C i wapniem. Przyjmowanie kwasu askorbinowego w dużych dawkach zwiększa ryzyko krystalizacji w drogach moczowych szczawianu wapnia.