Ostra niewydolność oddechowa – przyczyny, objawy i leczenie

Co prowadzi do niewydolności oddechowej?

Infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze to najczęstsze przyczyny ostrej niewydolności oddechowej. Proces zapalny w płucach uszkadza pęcherzyki płucne, prowadzi do gromadzenia się płynu i utrudnia wymianę gazową. Nagłe pogorszenie funkcji płuc może być też spowodowane sepsą, aspiracją treści żołądkowej, urazem klatki piersiowej lub wdychaniem toksycznych substancji. Wstrząs anafilaktyczny, hipowolemiczny lub kardiogenny zaburzają przepływ krwi przez płuca, co uszkadza tkanki. W konsekwencji dochodzi do niewydolności oddechowej. Wśród możliwych przyczyn wymienia się także:

ostre zapalenie trzustki,

zatorowość płucną (spowodowaną powietrzem, tłuszczem lub skrzepem krwi),

niektóre leki (np. chemioterapeutyki, amiodaron) i zatrucie narkotykami, czy metalami ciężkimi,

utonięcie lub podtopienie,

niewydolność lewokomorowa serca,

choroby autoimmunologiczne (np. zapalenie naczyń, toczeń rumieniowaty układowy,

powikłania po przeszczepach lub operacjach kardiochirurgicznych.

Jakie są objawy ostrej niewydolności krążeniowo-oddechowej?

Duszność jest najczęstszym objawem niewydolności krążeniowo oddechowej. Początkowo pojawia się przy wysiłku, ale z biegiem czasu występuje też podczas spoczynku. Można ją złagodzić, przyjmując pozycję siedzącą. Oprócz tego występuje hipoksja, czyli niedotlenienie, na którą wskazuje sinica (zwłaszcza warg, palców, nosa) i zmniejszenie saturacji tlenu poniżej normy (<90%). O ostrej niewydolności krążeniowo-oddechowej świadczy również szybki, płytki oddech, rzężenie, niskie ciśnienie krwi, arytmię, zastój krwi w żyłach szyjnych. Warto także wspomnieć o objawach neurologicznych, takich jak splątanie, zawroty głowy, omdlenia, drgawki i utratę przytomności. Na niewydolność płuc wskazuje kaszel z pienistą, różową wydzieliną, blada lub zimna, wilgotna skóra, zatrzymanie moczu.

Niewydolność oddechowa – diagnostyka

W pierwszej kolejności lekarz przeprowadza wywiad, podczas którego zbiera informacje na temat objawów, chorób przewlekłych, przebytych infekcji, urazów i ekspozycji na czynniki toksyczne. Następnie osłuchuje klatkę piersiową w celu wykrycia świstów, rzężeń, szmerów i tonów serca. Oprócz tego kieruje pacjenta na pulsykometrię, gazometrię i RTG klatki piersiowej. W razie potrzeby wykonuje się EKG, tomografię komputerową, spirometrię, badania laboratoryjne, USG płuc i serca. W zależności od podejrzeń przeprowadza się bronchoskopię (podczas której usuwa się ciało obce lub pobiera materiał do badania mikrobiologicznego) lub biopsję płuca, bądź węzłów chłonnych.

Niewydolność oddechowa – na czym polega leczenie?

Niewydolność krążeniowo-oddechowa wymaga natychmiastowej pomocy medycznej. Sposób postępowania zależy od przyczyny, stopnia nasilenia objawów i stanu pacjenta. Celem terapii jest przywrócenie odpowiedniej wymiany gazowej i funkcji krążeniowych, a także zminimalizowanie ryzyka uszkodzeń narządu. Leczenie przyczynowe może polegać na podawaniu antybiotyku, antykoagulantów, diuretyków, morfiny, steroidów, czy medykamentów rozszerzających oskrzela. Wskazane jest również stosowanie tlenoterapii. Należy także stale monitorować saturację tlenu, parametry gazometryczne, ciśnienie tętnicze i puls.

Po ustabilizowaniu ostrej niewydolności krążeniowo-oddechowej wprowadza się terapię przyspieszającą powrót do zdrowia i zapobiegającą nawrotom. Przede wszystkim należy regularnie wykonywać ćwiczenia przyczyniające do poprawy wydolności płuc. W zależności od choroby podstawowej stosuje się beta-blokery, czy wziewne leki rozszerzające oskrzela. Istotną rolę odgrywa wsparcie psychologiczne, zwłaszcza po ciężkim epizodzie niewydolności krążeniowo oddechowej. W najcięższych przypadkach konieczne się pozaustrojowe utlenowanie krwi bądź przeszczep płuc lub serca.