Hiperkaliemia – nadmiar potasu w surowicy krwi

Nadmiar potasu – objawy

Arytmia, mrowienie w kończynach i osłabienie mięśni to tylko niektóre objawy, które świadczą o zaburzeniach gospodarki wodno-elektrolitowej. Wiele osób skarży się na skurcze mięśni, kołatanie serca, zawroty głowy, oszołomienie. Mogą im towarzyszyć dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.

Ciężka hiperkaliemia (stężenie potasu powyżej 6,5 mmol/l) to stan zagrożenia życia. W większości przypadków prowadzi do bradykardii (zwolnienie akcji serca), migotania komór, bloków przedsionkowo-komorowych, a nawet asystolii, czyli całkowitego ustania aktywności elektrycznej serca. Wysoki poziom potasu zwiększa również ryzyko zatrzymania moczu i porażenia mięśni. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, który zleci badanie elektrolitów. Ciężka hiperkaliemia wymaga natychmiastowej hospitalizacji.

Regularne oznaczanie stężenia potasu w organizmie jest szczególnie istotne dla osób z cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym lub chorobami sercami. Badania kontrolne zaleca się również pacjentom przyjmującym leki wpływające na gospodarkę wodno-elektrolitową, takie jak inhibitory ACE i diuretyki oszczędzające potas (triamteren, spironolakton, czy eplerenon). Należy także pamiętać o regularnych wizytach kontrolnych, podczas których dostosowuje się dawki leków lub zamienia je na bezpieczne alternatywy.

Za dużo potasu – przyczyny i diagnostyka

Jeśli badania wykazały za dużo potasu w organizmie, stwierdza się hiperkaliemię. Przyjmuje się, że prawidłowy poziom elektrolitu wynosi 3,5-5 mmol/l. Zaburzenia równowagi potasowej prowadzą do poważnych powikłań, takich jak arytmia, niedowład mięśniowy, problemy z oddychaniem, czy migotanie komór. Niekiedy hiperkaliemia wpływa na mięśnie oddechowe, przyczyniając się do niedotlenienia organizmu. Może również nasilać objawy związane z niewydolnością nerek. Zaburzenia równowagi elektrolitowej często współistnieją z kwasicą metaboliczną, co zwiększa ryzyko uszkodzenia narządów wewnętrznych.

Do najczęstszych przyczyn hikerkalemii zaliczamy upośledzenie wydalania potasu przez nerki, rabdomiolizę, hemolizę, oparzenia, kwasicę metaboliczną. Niejednokrotnie stwierdza się ją u osób stosujących niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), sartany, spironolakton lub inhibitory konwertazy angiotensyny. Wśród czynników ryzyka wymienia się także niedoczynność kory nadnerczy i niedobór aldosteronu.

Diagnostyka hiperkaliemii obejmuje:

wywiad lekarski,

EKG – Na nadmiar potasu wskazuje poszerzenie zespołu QRS, wysokie, spiczaste załamki T. W ciężkim stadium obserwuje się zanik załamków P).

badania laboratoryjne (stężenie potasu. mocznika, kreatyniny, aldosteronu i kortyzolu).

Hiperkaliemia – profilaktyka

Przede wszystkim należy wprowadzić dietę niskopotasową. To oznacza, że z umiarem powinniśmy spożywać banany, ziemniaki, awokado, szpinak, melony i orzechy. Ponadto unikajmy substytutów soli, ponieważ większość z nich zawiera chlorek potasu. Zwróćmy też uwagę na sposób przygotowywania posiłków. Gotowanie w wodzie lub na parze zmniejsza zawartość potasu w potrawach. W razie potrzeby skonsultujmy się z dietetykiem, który dopasuje jadłospis do naszych potrzeb.

Osoby z niewydolnością serca lub przewlekłą chorobą serca zobowiązane są sprawdzać poziom potasu co 1-3 miesiące. W przypadku kwasicy metabolicznej istotną rolę odgrywa monitorowanie równowagi kwasowo-zasadowej. W tym celu wykonuje się gazometrię, służącą ocenie prężności tlenu i dwutlenku węgla we krwi. Badanie polega na pobraniu próbki krwi żylnej, tętniczej lub włośniczkowej i poddaniu jej analizie w specjalnym aparacie. Wyniki są dostępne w ciągu kilku minut, dlatego gazometria znajduje zastosowanie w stanach nagłych.