Wirusowe zapalenie wątroby typu A - Żółtaczka A

WZW A – czynniki ryzyka

Człowiek jest jedynym rezerwuarem HAV, czyli wirusa RNA należącego do rodziny Picornaviridae. Wykazuje on wysoką odporność na mrożenie, detergenty, a dezaktywacji ulega dopiero w temperaturze powyżej 85°C. Do zakażenia dochodzi głównie w wyniku spożycia zanieczyszczonej wody lub żywności, ale może również przedostać się podczas kontaktów analnych bez zabezpieczenia, transfuzji krwi lub dożylnego przyjmowania narkotyków.

Jakie są objawy wirusowego zapalenia wątroby typu A?

Okres inkubacji wirusa wynosi 15-30 dni. Osoba chora już zakaża, pomimo że nie wystąpiły u niej żadne dolegliwości. Do najczęstszych objawów wirusowego zapalenia typu A zaliczamy:

osłabienie,

brak apetytu,

bóle mięśni, kości i stawów,

nudności i wymioty,

gorączka,

świąd skóry,

ból pod prawym żebrem.

Z biegiem czasu pojawiają się objawy żółtaczki typu A, czyli zażółcenie skóry, błon śluzowych i białek oczu. Ponadto obserwuje się ciemny mocz i odbarwienie stolca. Wynika to ze wzmożonej produkcji bilirubiny, czyli żółtego pigmentu. Barwnik pochodzi z rozpadu czerwonych krwinek, a dokładnie hemu – podstawowego składnika hemoglobiny. Ponadto stwierdza się powiększenie wątroby. Im starszy pacjent, tym choroba ma cięższy przebieg.

Wirusowe zapalenie wątroby typu A może przebiegać pod trzema postaciami:

bezżółtaczkowej (głównie u dzieci poniżej 2 roku życia),

żółtaczkowej,

cholestatycznej (ze świądem skóry i objawami wskazującymi na zastój żółci w wątrobie).

WZW typu A – diagnoza

Jeśli podejrzewamy u siebie wirusowe zapalenie wątroby typu A, zgłośmy się do hepatologa lub lekarza chorób zakaźnych. Specjalista przeprowadza wywiad, podczas którego pyta o charakter, nasilenie i częstotliwość objawów. Następnie zleca badania laboratoryjne, takie jak:

próby wątrobowe (bilirubina, AST, ALT, GGTP i ALP),

przeciwciała anty-HAV w klasie IgG lub IgM (pierwsze z nich można wykryć 2-3 miesiące od zakażenia i utrzymują się do końca życia, z kolei obecność przeciwciał IgG stwierdza się w ostrej fazie infekcji, pozostają we krwi przez 3-6 miesięcy),

HAV-RNA (test przeprowadzany jest metodą PCR, pozwala wykryć materiał genetyczny wirusa).

Przechorowanie wirusowego zapalenia wątroby typu A zapewnia odporność do końca życia, dlatego w krajach endemicznych zazwyczaj chorują małe dzieci. U 90% społeczeństwa stwierdza się obecność przeciwciał anty-HAV.

Na czym polega leczenie wirusowego zapalenia wątroby typu A?

Leczenie polega przede wszystkim na złagodzeniu objawów. Nie ma natomiast farmaceutyku, który wyeliminowałby ich przyczynę. Choroba trwa około 6 tygodni i najczęściej kończy się całkowitym wyleczeniem. Co ważne, nie zwiększa ryzyka rozwoju raka wątrobokomórkowego, ani marskości.

Podczas ostrej fazy WZW A należy odpoczywać, zadbać o odpowiednie nawodnienie i stosować dietę lekkostrawną. Z drugiej strony powinniśmy zrezygnować z alkoholu i leków metabolizowanych w wątrobie. W przypadku uporczywego swędzenia można przyjmować kwas ursodeoksycholowy lub cholestyraminę.

Żółtaczka typu A – profilaktyka

Wirus jest wydalany wraz z kałem osoby zakażonej przez 2 tygodnie przed wystąpieniem i 1 tydzień po wystąpieniu symptomów. W 2022 r. w Polsce zgłoszono 110 przypadków wirusowego zapalenia wątroby. Ryzyko zachorowania znacznie wzrasta podczas pobytu w krajach endemicznego występowania WZW A, takich jak Algieria, Egipt, Republika Południowej Afryki, Cypr, Irak, Iran, Armenia, Dominikana, Kuba, Nikaragua, Boliwia, czy Urugwaj.

Aby zminimalizować ryzyko zakażenia, warto zaszczepić się przeciwko żółtaczce typu A. Cykl składa się z dwóch dawek, pomiędzy którymi należy zachować 6-12-miesięczny odstęp. Najwcześniej można je podać po ukończeniu 1 roku życia.