Ospa wietrzna – objawy, leczenie, szczepionka

Jak objawia się ospa wietrzna?

Charakterystycznym objawem ospy wietrznej są swędzące krostki, czyli rozsiana na całym ciele wysypka w postaci niewielkich, mniej więcej 5-milimetrowych pęcherzyków wypełnionych treścią surowiczą. Dzięki nim choroba ta jest bardzo łatwa w rozpoznaniu, lekarze bez problemu diagnozują ją na podstawie samej obserwacji klinicznej. Jednak pierwsze objawy ospy wyglądają zupełnie inaczej – są to głównie: zmęczenie, brak apetytu, bóle głowy, nieżyt nosa i gorączka, czyli symptomy, które łatwo wziąć za grypę albo przeziębienie. Pierwsze krosty ospy wietrznej pojawiają się dopiero po kilkunastu dniach od zakażenia i 1-2 dni po wystąpieniu symptomów grypopodobnych. Najpierw widoczne są tylko na twarzy, klatce piersiowej i plecach, później ekspandują na pozostałe obszary ciała, włącznie z owłosioną skórą głowy i miejscami intymnymi. Utrzymują się przez około tydzień – przez ten czas nie należy ich drapać, gdyż może to spowodować nadkażenie i zostawić bliznę w miejscu wykwitu.

Co powoduje ospę wietrzną?

Ospa wietrzna wywoływana jest przez wirus z rodziny Herperviridae, a konkretnie varicella zoster virus, w skrócie VZV. Wirus ten dostaje się do organizmu przez śluzówki, a następnie wnika w nabłonek dróg oddechowych, gdzie replikuje rozprzestrzeniając się na sąsiednie i dalsze komórki aż do zajęcia wszystkich tkanek. Jego inkubacja, tj. bezobjawowy okres wylęgania, trwa 2-3 tygodnie. Dopiero po tym czasie pojawiają się pierwsze objawy ospy, czyli wspomniane wcześniej symptomy ogólnoustrojowe, a później na skórze uwidaczniają się charakterystyczne krostki. Co ciekawe, po zakończeniu choroby, wirus ospy wietrznej nie znika z organizmu, ale przechodzi w stan utajenia w zwojach nerwowych i tam pozostaje nieaktywny przez długi czas, niestety jednak niekoniecznie na zawsze. Do jego ponownej aktywacji może dojść już w dorosłości pod wpływem nieswoistych bodźców, na przykład dużych niedoborów odporności komórkowej albo immunosupresji, zwłaszcza długotrwałej sterydoterapii. Jak wspomnieliśmy na początku, po przechorowaniu ospy wietrznej zyskuje się na nią odporność, VZV nie może więc spowodować nawrotu tej choroby. Może za to wywołać półpaśca, chorobę podobną do ospy wietrznej o znacznie boleśniejszym przebiegu.

Jak leczy się ospę wietrzną?

Leczenie ospy wietrznej skupia się na łagodzeniu jej objawów. Służą do tego głównie zmniejszające świąd leki przeciwhistaminowe oraz kremy, żele i pianki chłodzące, które skutecznie koją podrażnienia. Najlepiej sięgnąć po nie od razu, gdy tylko pojawią się pierwsze krosty ospy, pozwoli to obniżyć dyskomfort związany z wysypką i skrócić czas jej utrzymywania się na skórze. Jeśli chory ma gorączkę, lekarz dodatkowo przepisuje leki z paracetamolem. Warto nadmienić, że w leczeniu ospy wietrznej absolutnie niewskazane jest przyjmowanie ibuprofenu. Badania wykazały, że ten powszechnie stosowany na gorączkę niesteroidowy lek przeciwzapalny, zwiększa częstotliwość występowania powikłań po ospie wietrznej. Jeśli zaś chodzi o leki przeciwwirusowe, ich działanie u osób niecierpiących na choroby współistniejące ani wysoki spadek odporności nie zostało potwierdzone, dlatego lekarze przepisują je wyłącznie pacjentom, którzy ciężko przechodzą ospę. Pozostałym zalecają preparaty kojące i przeciwhistaminowe, a także jak najczęstsze kąpiele oraz dużo odpoczynku i nawadniania. Leczenie ospy wietrznej nie jest konieczne, ponieważ choroba ta mija samoistnie po tygodniu lub dwóch od pojawienia się pierwszych objawów, ale warto o nim pomyśleć choćby po to, by przynieść dziecku ulgę w chorobie i zminimalizować ryzyko wystąpienia u niego powikłań.

Jak zapobiec zakażeniu ospą wietrzną?

Najlepszą ochronę przed ospą wietrzną stanowią szczepienia preparatami Varilrix i Varivax. Zapewniają one bardzo wysoką odporność na VZV, a przy tym są dobrze tolerowane przez organizm. Przyjmuje się je w dwóch dawkach, z których każda zawiera żywy, osłabiony szczep wirusa ospy wietrznej stymulujący naturalną odpowiedź układu immunologicznego na działanie tego drobnoustroju. W wielu krajach, w tym Polsce, szczepionki przeciwko VZV są obowiązkowe dla grup ryzyka, czyli osób szczególnie narażonych na zakażenie ospą, głównie dzieci i młodzieży z upośledzeniem odporności, dla nich też są bezpłatne. W pozostałych przypadkach szczepienie nie jest obligatoryjne i trzeba za nie zapłacić, mimo to warto się zdecydować na taką formę profilaktyki, ponieważ skutecznie zmniejsza ona w społeczeństwie liczbę zachorowań oraz powikłań i hospitalizacji.