Grzybicze zapalenie gardła – objawy, przyczyny, leczenie
Gardło stanowi kluczowy element dwóch układów w ciele człowieka: pokarmowego i oddechowego. Dzięki niemu możliwe jest zarówno dostarczanie pokarmu z jamy ustnej do przełyku, jak i przepływ powietrza z jamy ustnej i nosa do krtani oraz artykulacja mowy, dlatego warto dbać o jego dobrą kondycję, by wszystkie te procesy przebiegały sprawnie. Niestety jako część ciała narażona jednocześnie na działanie czynników wewnętrznych i zewnętrznych, gardło podatne jest na wiele schorzeń, w tym infekcje grzybicze.
Czym jest i jakie objawy daje grzybicze zapalenie gardła?
Grzybicze zapalenie gardła, potocznie zwane grzybicą lub drożdżycą gardła, to schorzenie laryngologiczne wywołane przez grzyby z rodziny Candida, najczęściej Candida Albicans. Co ciekawe, takie drożdżaki w gardle są rzeczą całkowicie naturalną, ich obecność w tym miejscu jest wręcz wskazana, ponieważ jako integralna część flory bakteryjnej odpowiadają za utrzymywanie w równowadze mikrobiomu układu pokarmowego. Zwykle jednak drożdżaki w gardle występują w niewielkich, niezagrażających zdrowiu ilościach, których wielkość stale i z reguły niezawodnie kontroluje układ odpornościowy. O grzybicy mówimy wtedy, gdy dojdzie do ich patologicznego namnażania, a w efekcie – infekcji.
Infekcja ta może przyjąć postać ostrą lub przewlekłą. Objawy grzybicy gardła o charakterze ostrym obejmują przede wszystkim pieczenie, suchość i ból, zwłaszcza podczas przełykania, oraz biały nalot na śluzówce podniebienia i migdałków podniebiennych (a także krtani, jeśli kolonia drożdży rozrosła się na tyle, by sięgnąć sąsiednich struktur i wywołać dodatkowo grzybicę krtani). Symptomom tym towarzyszyć mogą takie dolegliwości jak zaczerwienienie błony śluzowej, powiększenie węzłów chłonnych, podwyższenie temperatury ciała oraz ogólne osłabienie, zmęczenie i rozbicie. Objawy grzybicy gardła o charakterze przewlekłym są podobne, z tą różnicą, że mają znacznie mniejsze nasilenie, za to utrzymują się przez dłuższy czas i mają skłonność do nawrotów.
Skąd się bierze grzybicze zapalenie gardła?
Jak już wspomnieliśmy, grzybicze zapalenie gardła to schorzenie wywołane nadmiernym rozrostem naturalnych dla tego środowiska drożdżaków, nie jest więc zwykłą infekcją, a jedynie efektem zaburzenia równowagi mikrobiologicznej organizmu. Na równowagę tę wpływ ma wiele czynników upośledzających działanie układu odpornościowego, między innymi niewłaściwa dieta, długotrwałe przyjmowanie antybiotyków, ciąża, choroby takie cukrzyca czy AIDS, a także nadmierny stres i niewystarczająca ilość snu. Wszystko to może przyczyniać się do rozwoju grzybicy gardła. Największym czynnikiem ryzyka w przypadku tego schorzenia jest jednak zażywanie leków immunosupresyjnych, czyli środków stosowanych w transplantologii oraz leczeniu alergii i chorób autoimmunologicznych.
Należą do nich chociażby glikokortykosteroidy, cytostatyki i inhibitory kinazy serynowo-treoninowej. Środki te podawane są pacjentom w celu zmniejszenia wydajności ich układu odpornościowego – dzięki nim organizm przestaje atakować własne komórki, ale jednocześnie traci zdolność obrony przed infekcjami. Poza tym oczywiście grzybica gardła może wystąpić również na skutek chwilowego zachwiania równowagi fizjologicznej jamy ustnej spowodowanego niewłaściwą higieną, mechanicznym uszkodzeniem tkanek albo ich podrażnieniem mocno drażniącymi używkami, na przykład papierosami.
Czym są i jak wyglądają kłykciny kończyste?
Kłykciny kończyste to nienowotworowe zmiany skórne będące efektem zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (ang. Human Papilloma Virus, w skrócie HPV), diagnozowane za pomocą testu RT-PCR. HPV występuje w około 120 różnych odmianach, ale tylko dwa z nich – HPV 6 oraz HPV 11 – wywołują kłykciny, czyli prowadzą do rozwinięcia się, najczęściej w okolicach narządów płciowych, miękkich narośli o średnicy nieprzekraczającej 5 mm, kolorze zbliżonym do koloru skóry i brodawkowatej strukturze, wyglądem przypominających małe różyczki lub główki kalafiora. Objawy te pojawiają się zwykle trzy miesiące po stosunku z osobą zakażoną i nierzadko powiązane są z innymi symptomami takimi jak świąd czy pieczenie.
Jak diagnozuje się grzybicze zapalenie gardła?
Grzybicze zapalenie gardła nie jest łatwe w rozpoznaniu, ponieważ jego objawy przypominają zwykłe infekcje wirusowe i bakteryjne, które również powodują pieczenie, suchość, ból oraz biały nalot na śluzówce. Takie symptomy daje chociażby angina, czyli wirusowe zapalenie migdałków i gardła, które podobnie jak grzybica migdałków i gardła jest bardzo powszechne w sezonie jesienno-zimowym, szczególnie w krajach o umiarkowanym klimacie takich jak Polska. Lekarz nie zawsze jest w stanie na pierwszy rzut oka rozróżnić te dwa schorzenia – anginę i grzybicę migdałków – dlatego z zasady nie stawia diagnozy opierając się wyłącznie na wywiadzie medycznym i obserwacji klinicznej.
Ich uzupełnieniem powinny być testy laboratoryjne. Aby je wykonać, pobiera się od pacjenta wymaz z gardła, pocierając wacikiem jego śluzówkę, a następnie przekazuje go laborantom, którzy poddadzą pobraną próbkę szczegółowym badaniom mykologicznym w celu identyfikacji patogenu odpowiedzialnego za infekcję. Takie testy laboratoryjne, standardowo stosowane w diagnostyce grzybicy gardła, potrafią nie tylko wykazać grzybicze podłoże choroby, ale też jednoznacznie wskazać które drożdżaki się do niej przyczyniły, co bardzo ułatwia późniejszą terapię. Oczywiście przed pobraniem wymazu pacjent musi odstawić leki przeciwgrzybicze, jeśli je zażywa, inaczej ich działanie zafałszuje wyniki testów.
Na czym polega leczenie grzybiczego zapalenia gardła?
W leczeniu grzybiczego zapalenia gardła stosuje się głównie preparaty zawierające takie substancje czynne jak flukonazol, nystatyna czy posakonazol. Ich dobór zależy od tego, jaki szczep grzybów spowodował infekcję – dlatego tak ważne jest przeprowadzenie dokładnej diagnostyki przed wdrożeniem leczenia. Leki przeciwgrzybiczne dostępne są w różnych formach, chociażby w postaci pastylek do ssania i syropów do picia, są więc bardzo wygodne w stosowaniu i dzięki temu chętnie przyjmowane przez pacjentów w każdym wieku, a do tego mają tę zaletę, że działają zarówno objawowo, jak i przyczynowo, jednocześnie łagodząc objawy choroby i minimalizując jej przyczynę.
Terapia z ich wykorzystaniem powinna trwać aż do całkowitego ustąpienia objawów, a nawet nieco dłużej, jeśli chcemy zmniejszyć ryzyko nawrotu choroby. Podobnie wygląda postępowanie lecznicze w przypadku grzybicy krtani, będącej częstym następstwem grzybicy gardła. Dodatkowo w leczeniu grzybiczego zapalenia gardła stosuje się tzw. pędzlowanie, zabieg polegający na bezpośrednim nakładaniu preparatu przeciwgrzybiczego na dotknięte chorobą miejsca (najczęściej robi się to za pomocą aplikatora przypominającego kształtem pędzel malarski, stąd określenie „pędzlowanie gardła”). Pędzlowanie gardła to alternatywa dla standardowego sposobu przyjmowania leków przeciwgrzybiczych, zalecana w sytuacji, gdy pacjent ma problemy z przełykaniem i nie może w związku z tym sięgnąć po pastylki czy syropy. Wykonuje się ją samodzielnie w domu przy użyciu akcesoriów i środków dostępnych w aptekach.
Czy można zwalczyć grzybicę gardła domowymi sposobami?
Leczenie grzybiczego zapalenia gardła domowymi sposobami jest trudne, żmudne i nie zawsze skuteczne, ale za to świetnie się sprawdza jako terapia wspomagająca, dlatego warto je stosować w połączeniu z prowadzoną przez lekarza farmakoterapią, oczywiście pod jego ścisłą kontrolą. Szczególnie pomocne mogą się okazać płukanki z 0,025% roztworu nadmanganianu potasu, napary z szałwii, rumianku i nagietka, żele z aloesu oraz inhalacje z olejku drzewa herbacianego.
Nie działają one może tak dobrze jak apteczne preparaty przeciwgrzybiczne, ale dzięki swoim antyseptycznym i kojącym właściwościom potrafią złagodzić nieco stany zapalne i przynieść odczuwalną ulgę w bólu. Całkiem dobre efekty daje też herbata z miodem. Jej regularne picie pozwala nawilżyć wysuszoną i podrażnioną śluzówkę gardła, ponieważ miód działa jak naturalny humektant przyciągający i zatrzymujący wodę. Dużym wsparciem dla farmakologicznego leczenia grzybiczego zapalenia gardła będzie też na pewno odpowiednio zbilansowana dieta, bogata w witaminy i mikroelementy wspierające układ odpornościowy. Zadbajmy więc o to, by wraz z pokarmem i suplementacją dostarczać swojemu organizmowi cynk, selen, kwas foliowy oraz witaminę C i witaminy z grupy B. Unikajmy natomiast cukru, który stanowi podstawową pożywkę dla drożdżaków i przez to sprzyja ich wzrostowi.
Jak wygląda profilaktyka grzybicy gardła?
W ramach profilaktyki grzybiczego zapalenia gardła powinniśmy dbać o odporność swojego organizmu, utrzymując zdrowy styl życia i zdrową dietę. Starajmy się spędzać dużo czasu na rekreacji ruchowej, choćby spacerach, troszczmy się o swój odpoczynek, relaks i sen, nawadniajmy też organizm i dostarczajmy mu niezbędnego odżywienia. Tych kilka drobnych, ale dobrych praktyk będzie ogromnym wzmocnieniem dla naszego układu immunologicznego i wsparciem jego naturalnych mechanizmów obronnych. . Pamiętajmy również, by dbać o prawidłową higienę jamy ustnej, zwłaszcza jeśli nosimy protezę lub aparat ortodontyczny, gdyż sprzyjają one podrażnieniom śluzówki.
Zrezygnujmy także z używek. Profilaktyka grzybicy gardła nie jest zbyt wymagająca, a przy tym potrafi znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia tej i innych infekcji, z wielką korzyścią dla ogólnego stanu naszego zdrowia, dlatego warto o niej pomyśleć i wprowadzić do swojego życia tych kilka małych zmian, by oszczędzić sobie wielu niepotrzebnych wizyt u lekarza.
Dodatkowe informacje:
- Konsultacja odpłatna z Internistą jeżeli masz objawy przeziębienia TUTAJ
- Strona Ministerstwa Zdrowia: Dla Zdrowia Polaków
